Làng gốm Chu Đậu Hải Dương là một trong những ‘làng nghề truyền thống’ nổi tiếng nhất Việt Nam, nơi lưu giữ tinh hoa gốm sứ suốt hơn 600 năm.
Đến đây, mình không chỉ được chiêm ngưỡng những ‘sản phẩm gốm nghệ thuật’ tinh xảo mà còn tận mắt chứng kiến quy trình chế tác tỉ mỉ của các nghệ nhân gốm.
Hơn thế nữa, nơi đây còn là một điểm đến lý tưởng trong hành trình khám phá ‘du lịch Hải Dương’. Cùng mình tìm hiểu sâu hơn về ngôi làng này nhé!
Lịch sử Làng gốm Chu Đậu
Làng gốm Chu Đậu có bề dày hơn 600 năm lịch sử, từng phát triển mạnh mẽ từ thế kỷ 14 đến 17. Tuy nhiên, qua nhiều biến động, làng gốm từng bị lãng quên cho đến khi một bình gốm Chu Đậu được tìm thấy tại ‘viện bảo tàng Istanbul’ ở Thổ Nhĩ Kỳ.
Nhiều cuộc ‘khảo cổ học’ đã khai quật hàng trăm nghìn hiện vật gốm tại biển Pandanan (Philippines) và Cù Lao Chàm (Việt Nam),
chứng minh thời kỳ hoàng kim của gốm Chu Đậu. Hiện nay, hơn 46 bảo tàng trên thế giới trưng bày gốm Chu Đậu, khẳng định vị thế của dòng gốm này trên bản đồ văn hóa thế giới.
Đặc trưng của gốm Chu Đậu
Gốm Chu Đậu không chỉ nổi tiếng với bề dày lịch sử hơn 600 năm, mà còn thu hút du khách bởi sự tinh xảo trong từng đường nét.
Mỗi sản phẩm đều mang dấu ấn của ‘nghệ nhân gốm’ tài hoa, kết tinh từ chất men độc đáo, họa tiết truyền thống và kỹ thuật chế tác thủ công.
Họa tiết gốm Chu Đậu
Gốm Chu Đậu được nhận diện qua những ‘họa tiết gốm cổ’ mang đậm văn hóa Việt Nam, đặc biệt là dấu ấn của cư dân đồng bằng châu thổ sông Hồng. Những họa tiết đặc trưng thường thấy trên sản phẩm gốm bao gồm:
- Mục đồng thổi sáo trên lưng trâu – biểu tượng của làng quê thanh bình.
- Chim đậu trên cành hoa – thể hiện sự hòa hợp giữa con người và thiên nhiên.
- Cá bơi dưới nước – tượng trưng cho sự dồi dào, phát triển.
- Mái nhà tranh ven sông – tái hiện cuộc sống nông thôn Việt Nam xưa.
- Trống đồng, hoa sen, chim lạc – những biểu tượng văn hóa truyền thống của dân tộc.
Các họa tiết này đều được vẽ tay một cách tinh xảo, giúp mỗi sản phẩm trở thành một tác phẩm nghệ thuật mang giá trị độc nhất.
Phương thức chế tác gốm
Gốm Chu Đậu được chế tác theo quy trình thủ công phức tạp, đòi hỏi tay nghề cao của người thợ gốm. Các công đoạn chính bao gồm:
- Tạo hình trên bàn xoay – người thợ dùng đôi tay khéo léo chuốt đất tạo hình sản phẩm.
- Chạm khắc họa tiết – các nghệ nhân dùng bút vẽ, khắc họa hoặc đắp nổi hoa văn lên sản phẩm.
- Phủ men – sử dụng các loại men đặc trưng để tạo độ bóng và màu sắc cho gốm.
- Nung trong lò – sản phẩm được nung ở nhiệt độ cao (khoảng 1.200 – 1.300 độ C), tạo độ bền chắc và màu sắc hoàn hảo.
Các loại men đặc trưng
Gốm Chu Đậu có sự đa dạng về màu men, trong đó phổ biến nhất là:
- Men trắng hoa lam – màu men trong trẻo, họa tiết xanh lam sắc nét.
- Men ngọc – tạo màu xanh ngọc bích, mang nét cổ kính.
- Men tam thái – sự kết hợp của ba màu (lam, lục, vàng), tạo nên sự hài hòa và bắt mắt.
Nhờ sự tinh tế trong chế tác và họa tiết, gốm Chu Đậu không chỉ được ưa chuộng trong nước mà còn xuất hiện tại nhiều bảo tàng gốm quốc tế.
Các địa điểm quan trọng tại Làng gốm Chu Đậu
Để khám phá trọn vẹn vẻ đẹp của gốm Chu Đậu, mình không thể bỏ qua những địa điểm quan trọng sau. Mỗi nơi đều mang một câu chuyện riêng về quá trình hình thành và phát triển của làng nghề này.
Làng gốm Chu Đậu
Vị trí: Xã Minh Tân và Thái Tân, huyện Nam Sách, tỉnh Hải Dương.
Khoảng cách: Cách trung tâm thành phố Hải Dương khoảng 10 km.
Điểm nổi bật:
- Là cái nôi của nghề làm gốm cổ truyền Việt Nam.
- Sở hữu nhiều ‘khu vực sản xuất và chế tác gốm’ quy mô lớn.
- Các sản phẩm được xuất khẩu và trưng bày tại hơn 46 bảo tàng trên thế giới.
- Gốm Chu Đậu từng xuất hiện tại bảo tàng Topakisaray (Thổ Nhĩ Kỳ) với một chiếc bình hoa lam được định giá 1 triệu USD.
Du khách đến đây không chỉ có cơ hội chiêm ngưỡng các tác phẩm gốm tinh xảo mà còn được tham quan xưởng sản xuất và trải nghiệm tạo gốm thủ công.
Xưởng sản xuất gốm Chu Đậu
Hoạt động chính:
- Duy trì và phát triển kỹ thuật làm gốm truyền thống.
- Kết hợp với các nghệ nhân từ nhiều vùng gốm khác nhau để sáng tạo ra những dòng sản phẩm mới.
Sản phẩm nổi bật:
- Bình gốm men lam – sản phẩm chủ lực của làng gốm.
- Đĩa gốm trang trí – họa tiết mang đậm dấu ấn văn hóa dân gian.
- Bình tỳ bà Chu Đậu – được thiết kế theo dáng cổ điển, mang ý nghĩa phong thủy.
Điều đặc biệt là xưởng sản xuất này vẫn giữ nguyên phương pháp chế tác truyền thống, kết hợp với công nghệ hiện đại để tạo ra những sản phẩm chất lượng cao, phù hợp với thị hiếu của thị trường trong và ngoài nước.
Bảo tàng gốm Chu Đậu
Hiện vật trưng bày:
- Hơn 340.000 hiện vật gốm được tìm thấy qua các cuộc khai quật.
- Sản phẩm từ thời thế kỷ 14 – 17 vẫn còn nguyên vẹn.
Nơi phát hiện hiện vật:
- Biển Pandanan (Philippines) – hơn 240.000 hiện vật đã được trục vớt.
- Cù Lao Chàm – phát hiện số lượng lớn gốm Chu Đậu từ các con tàu cổ.
- Viện bảo tàng Istanbul – nơi tìm thấy bằng chứng đầu tiên về sự tồn tại của gốm Chu Đậu trên thế giới.
Bảo tàng gốm Chu Đậu là một minh chứng rõ nét cho lịch sử huy hoàng của gốm sứ Việt Nam, đồng thời cũng là điểm đến hấp dẫn đối với du khách đam mê khám phá văn hóa.
Làng gốm Chu Đậu không chỉ là nơi lưu giữ tinh hoa gốm cổ mà còn là một điểm đến văn hóa không thể bỏ qua tại Hải Dương.
Nếu bạn đang lên kế hoạch du lịch, hãy tham khảo hướng dẫn khám phá Hải Dương để có một chuyến đi trọn vẹn nhất!
Kết luận
Làng gốm Chu Đậu là điểm đến không thể bỏ lỡ cho những ai yêu thích nghệ thuật gốm sứ và muốn tìm hiểu về ‘nghề gốm truyền thống Việt Nam’.
Mình hy vọng bài viết này đã giúp bạn có thêm nhiều thông tin hữu ích. Nếu bạn đã từng ghé thăm nơi đây, hãy chia sẻ cảm nhận của mình nhé!
Cảm ơn bạn đã đọc bài viết, đừng quên theo dõi thêm nhiều nội dung thú vị tại phunukhoinghiep.net.vn.
